Volwassen egopositie_Betty van Wijngaarden_Foto Erik Kottier

Pamper jij plat of stuur jij scherp aan? – TA en Ouder-egoposities

Hoe zit het met de Ouder-egoposities uit het bekendste model uit de transactionele analyse (TA)? Ik vertel er in dit blog graag meer over.

Haat-liefde?

Als iemand héél streng tegen mij praat, is mijn eerste reactie om als een klein kind in elkaar te duiken. Het voelt dan alsof ik onder de blik van de ander krimp tot kabouter-Plop-kleinheid. Wanneer iemand mij prijst voor mijn inspanningen, mijn vrolijke natuur of positieve inbreng, ga ik gloeien van trots en jubelt de innerlijke diva in mijn borstkas. Twee heel verschillende effecten die Ouder-egoposities van een ander (op mij) kunnen hebben. 

Pamperen of over de grens?

Als mensen reageren vanuit de Ouder-egopositie kan dat heel zorgzaam voelen (Voedende Ouder genaamd). Je kent het vast wel: jij komt op visite en de ander springt gelijk op om voor jou koffie of thee te maken. Of heb je ergens trek in, ik heb ook taart hoor? Mensen kunnen ook in die zorgende rol doorschieten en anderen helemaal plat pamperen. Wat dan best ergerlijk kan worden… Huisgenoot die zegt: ‘Betty, je huissleutels zitten al in je tas hoor!’ Hûh, vroeg ik dat dan? Of bijrijder in die in de auto roept: ‘Kijk uit, het licht is op rood!’ als ik rijd. ‘Doe ff normaal’, grom ik dan. ‘Ik rij al bijna 30 jaar auto hoor.’

De boel regelen

De Ouder-egopositie heeft ook een structurerend vermogen. Denk maar aan een opdrachtgever die de tijdsplanning van een project bewaakt (en jou achter de vodden zit). Dit heet de Structurende Ouder. Heel handig om de boel te regelen in het leven. Die Structurerende Ouder kan ook een beetje doorschieten en heel (ver)oordelend worden. Zoals je partner die zegt: ‘Het is ook altijd hetzelfde met jou, wéér je sleutels kwijt. Leg ze dan ook op een vaste plek. Zoek het nu maar lekker uit, ik ben je moeder niet!’

 

“Maar Betty, moeten we de irritante kantjes van de Voedende Ouder en Structurerende Ouder dan willen polijsten?”

 

Als TA-professional zou ik zeggen: niet per se. Het gaat namelijk niet om ‘goed’ of ‘fout’, maar om effectief en ineffectief. Zo herinner ik me een opdrachtgever die ik behoorlijk kritisch vond op mijn schrijfwerk. Maar áls ik dan een compliment kreeg, wist ik dat ik het echt goed had gedaan. Ik heb enorm veel ván en dóór haar geleerd.

Kiezen

Maar wanneer het effect van de Ouder (Voedend of Structurerend) ineffectief is, is het goed om te weten dat je opties hebt om gedrag en communicatie aan te passen. Bijv. toen ikzelf een aansturende rol had en mijn collega behoorlijk nerveus werd van mijn ‘hoge lat’. Dat was niet effectief, hij voelde zich de hele tijd opgejaagd door mij. Ik heb toen bewust mijn Voedende Ouder wakker geschud en ingezet.

FOTO: Erik Kottier (c)

You may also like